METABOLİZMA HIZI ÖLÇÜMÜ
Metabolizma hızına uygun olarak hazırlanan beslenme programları...
Metabolizma kişinin kilo alıp vermesinde en önemli etkenlerden biridir. Peki metabolizma nedir dersek, vücudun yiyecekler ve yağ ile depolanmış yağlarını enerjiye dönüştürmesi olarak özetlenebilir. Enerji, ısının korunması, aktivite ve hayati organların çalışması açısından önemlidir. Metabolizmanın ölçüsü kaloridir.
Toplam metabolizma hızı ise, vücut fonksiyonlarının yürütülmesi, günlük aktivite ve egzersizlerimiz için gerekli olan kalori miktarı olarak tanımlanır.
Bazal metabolizma hızı nedir?
Bir kişinin 24 saatte hayati organlarının biyokimyasal faaliyetlerini sürdürebilmesi için gereken kalori miktarıdır. Daha kısaca özetlemek gerekirse kişinin dinlenme sürecinde harcamış olduğu kaloridir.
Bazal metabolizma hızını etkileyen faktörler nelerdir?
– Vücut ağırlığı
– Vücut kompozisyonu (Yağ ve kas miktarı)
– Yaş
– Cinsiyet
– Hormonlar
– Stres
– Uyarıcılar (Örnek: kafein)
– Genetik
– Adet dönemi ve hamilelik
Vücut ağırlığı: Vücut ağırlığı metabolizma hızı ile doğru orantılıdır. Yani vücut ağırlığı fazla olan kişinin metabolizma hızı daha yüksektir. Bu da hayatını sürdürebilmesi için daha fazla enerjiye ihtiyaç duymasından kaynaklanır. Kişi kilo kaybettiğinde ise BMH azalır. Dolayısıyla kilo kaybında önemli olan kaslardan değil yağlardan kayıp olmasıdır.
Vücut kas miktarı: Dinlenme durumunda bile kaslar yağlardan daha fazla kalori yakarlar. Kas oranı fazla olan kişilerde metabolizma hızının yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Bunu yapılmış bir araştırma üzeriden örneklersek:
Bayan A, 158 libre ağırlık, %33 yağ oranına sahip ve BMH 1570 kcal.
Bayan B, aynı ağırlıkta %48 yağ oranına sahip ve BMH 1250 kcal.
Örnekten de anlaşılacağı gibi aynı ağırlık, boy ve yaşa sahip olsalar da yağ yoğunlukları farklı olduğu için bazal metabolizma hızları da farklıdır. Egzersiz kas dokularını arttırır bu da bazal metabolizma hızında artışı sağlar.
Yaş: Büyüme dönemlerinde yüksekken yaş ilerledikçe kas kayıpları nedeniyle her 10 yılda bir %23 oranında azalma görülür.
Cinsiyet: kas kütlesi farklılığından dolayı erkeklerin kadınlara oranla bazal metabolizma hızı daha yüksektir.
Hormonlar: hormonların salgılanmasına göre bazal metabolizma hızında düşme ya da artma gözlemlenebilir.
Stres: stresli kişilerin kasları gergin olduğu için daha fazla kaloriye ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle bazal metabolizma ölçüm durumlarında rahat ve sakin olmak önem arz eder.
Uyarıcılar: kafein gibi veya diğer uyarıcılar bazal metabolizma hızını arttırırlar. İlaçların ise azaltıcı ya da arttırıcı etkileri olabilir. Bu nedenle ölçüm yapılmadan 12 saat öncesine kadar ilaç veya uyarıcı alınmamış olmalıdır.
Genetik: bazal metabolizma hızının artış veya azalışında etkilidir.
Adet dönemi ve hamilelik: adet döneminde bazal metabolizma hızı değişiklik gösterirken, hamilelik dönemlerinde yüksektir.
Bazal metabolizma hızını ölçtürmek neden önemlidir?
Bazal metabolizma hızının bilinmesi ihtiyaç duyulan kalorinin bilinmesi açısından önemlidir. Ölçüm için kullanılan geleneksel yöntemler zor ve pahalı olduğu için kişileri yanlış sonuçlara yönlendirebilir. Metabolizma hızı bireysel değişiklik gösterir ve yukarıda da bahsettiğimiz gibi birçok faktöründe etkisindedir. Bu nedenle bir diyet programında mutlaka düzenli olarak ölçülmesi gerekir. Bazal metabolizma hızı günden güne hatta aynı gün içerisinde bile değişiklik göstermektedir. Bu da bize ölçümlerin hep aynı şartlar altında yapılması gerektiğini gösterir.
Merkezimizde programa başlayan her hastada bazal metabolizma ölçümü yapılır. Ve ona göre bir beslenme programı hazırlanır.